میزان وصیت از اموال متوفی
وصیت، اقدامی است که در شرع اسلام مورد تأکید قرار گرفته و از منظر حقوقی عبارت است از تملیک رایگان مال یا منفعتی از سوی فرد به دیگری برای زمان پس از درگذشت وی. یکی از دغدغه‌های افراد، تعیین تکلیف اموال و دارایی‌هایشان پس از فوت و نحوه تقسیم آن میان وراث است.وصیت، اقدامی است که در شرع اسلام مورد تأکید قرار گرفته و از منظر حقوقی عبارت است از تملیک رایگان مال یا منفعتی از سوی فرد به دیگری برای زمان پس از درگذشت وی. یکی از دغدغه‌های افراد، تعیین تکلیف اموال و دارایی‌هایشان پس از فوت و نحوه تقسیم آن میان وراث است.
در این راستا، قانونگذار به منظور حفظ حقوق وراث، محدودیت‌هایی را در خصوص میزان اموالی که می‌توان وصیت نمود، وضع کرده است. عدم آگاهی از این حدود قانونی می‌تواند منجر به بروز اختلافات ناخوشایند در میان بازماندگان گردد. از همین رو، در نظام حقوقی ما، سقف مشخصی برای وصیت تعیین شده است و چنانچه وصیت از این میزان تجاوز کند، وراث حق خواهند داشت نسبت به بخش مازاد، اعلام نظر نمایند. این نکته در تنظیم انواع وصیت‌نامه می‌بایست مدنظر قرار گیرد.
حد مجاز وصیت از اموال
بر اساس قانون مدنی ایران، هر شخص این اختیار را دارد که نسبت به تمامی اموال خود وصیت نماید. با این حال، اجرای این وصیت به دو بخش تقسیم می‌شود:
وصیت تا میزان ثلث (یک سوم) اموال
این بخش از وصیت، برای اجرا شدن، نیازی به تنفیذ (رضایت و قبول) ورثه متوفی ندارد و پس از فوت، به صورت قانونی نافذ خواهد بود.
وصیت مازاد بر ثلث اموال
در صورتی که فردی بیش از یک سوم دارایی خود را وصیت نماید، اجرای این بخش اضافی منوط به رضایت تمامی ورثه قانونی خواهد بود. لازم به ذکر است که وصیت به نفع یکی از وراث، علاوه بر سهمی که از وصیت می‌برد، از سهم‌الارث قانونی نیز برخوردار خواهد بود و وصیت نمی‌تواند موجب محرومیت وارث از ارث گردد.
توضیح مفهوم ثلث ترکه
منظور از ثلث یا یک سوم ترکه، یک سوم از دارایی خالص متوفی پس از کسر هزینه‌های مربوط به فوت (مانند کفن و دفن)، هزینه‌های نگهداری و اداره اموال تا زمان تقسیم، مالیات‌ها، عوارض و دیون و بدهی‌های متوفی است. ملاک تعیین ثلث، ارزش دارایی‌های متوفی در زمان فوت او می‌باشد، نه در زمان تنظیم وصیت‌نامه.
برای تعیین دقیق ثلث ترکه پس از فوت وصیت‌کننده، مراحل زیر می‌بایست طی شود:
- تعیین اموال: در ابتدا، کلیه اموال و دارایی‌های باقیمانده از متوفی به طور دقیق مشخص می‌گردد.
- تقویم اموال: ارزیابی و تعیین ارزش اموال و دارایی‌های متوفی.
- کسر دیون ترکه: پس از تعیین و تقویم اموال، کلیه بدهی‌ها و هزینه‌های ضروری از آن کسر می‌گردد. سپس، یک سوم از مبلغ باقیمانده به عنوان ثلث ترکه محاسبه می‌شود.
وضعیت حقوقی وصیت مازاد بر ثلث
اجرای وصیت در خصوص مازاد بر ثلث، منوط به اجازه و رضایت وراث قانونی است. چنانچه متوفی بیش از یک سوم اموال خود را وصیت نماید، وراث با دو اختیار مواجه خواهند بود:
- تنفیذ وصیت: اجرای کامل وصیت با موافقت تمامی وراث.
- رد وصیت مازاد: نفوذ وصیت صرفاً تا میزان ثلث ترکه و تقسیم مازاد آن طبق قانون ارث.
در حالتی که تعدادی از وراث، وصیت مازاد بر ثلث را رد نموده و تعدادی دیگر آن را تنفیذ نمایند، میزان مازاد وصیت صرفاً از سهم‌الارث آن دسته از وراث که آن را پذیرفته‌اند، کسر خواهد شد.
برای مشاوره
سوالات متداول
آیا می‌توان تمام اموال را وصیت کرد؟
بله، اما اجرای مازاد بر ثلث نیازمند رضایت وراث است.
وصیت یک دوم اموال چگونه اجرا می‌شود؟
تا یک سوم بدون اجازه وراث و مابقی با رضایت آن‌ها.
آیا وصیت به وارث در سهم ارث او مؤثر است؟
خیر، وارث علاوه بر وصیت، سهم ارث خود را نیز می‌برد.
ملاک تعیین ثلث برای وصیت چه زمانی است؟
ارزش اموال در زمان فوت متوفی.
